Felix Zubiaga ikerleak bere teorian oinarrituta hiztegi etimologikoa egin du. Hiztegian 2.000 hitz ingururen osagaiak azaltzen ditu:
adei<ad-+egi
aker<ak+erra…
Hiztegian leku eta pertsonak izenak ere aztertzen dira: Ainhoa<Ain+koa…
Prezioa: 6 € + 2 € bidalketa = 8 €
Eskaerak: euskararenjatorria[abildua]gmail.com
Larry Trask hizkuntzalaria Londresko Unibertsitatean doktoretza lortu ondoren, Sussexko Unibertsitatean aritu da irakasle.
Bere azken lana, “Etymological Dictionary of Basque” amaitu barik hil zen. Hiztegia Sussexko Unibertsitateak jarri du PDFn eskuragarri hemen:
Horrez gain, euskeraren historiari buruzko liburu interesgarria idatzi zuen: The history of Basque
Arnaizek iberiar eta euskal jatorria izan dezaketen eta Mediterraneoko beste lekuetan aurkitu daitezkeen erlijio-hileta arloko hitzen proposamena jaso du bere blogaren post batean.
Antonio Arnaiz: erlijio-hileta arloko hitzak
Eñauten Euroskara webgunean, Lexique atalean (goian ezkerrean) bere hiztegi etimologikoaren lana ikusi daiteke.
Horrez gain, beste atal batzuk ikusi daitezke, bibliografian esaterako, ikerle askoren berri jaso du.
L’objet de ce site …
… est d’apporter sur la langue basque un nouvel éclairage, très éloigné des discours habituels selon
lesquels l’Euskara serait une langue totalement à part, un point isolé dissonant dans le concert des langues européennes. L’essentiel de son contenu est issu d’une thèse de Doctorat d’état soutenue par Arnaud ETCHAMENDY dont nous reproduisons ci-dessous le diplôme délivré en 2007.
L’auteur de cette étude suggère que l’Euskara n’est pas une météorite tombée accidentellement (au Pays basque) et que, loin d’être une langue orpheline, elle fait partie intégrante de la vaste famille des langues dites… indo-européennes.
| Dans son excès de modestie habituel, Arnaud ETCHAMENDY estime ne pas être à proprement parler un expert patenté de la linguistique. Mais de bonnes bases du grec et du latin lui ont permis d’accéder aux meilleures études étymologiques et, depuis sa plus tendre enfance, il fut « dotés de la langue basque » (étymologie de « euskaldun ») … pour ne pas dire qu’il la possède parfaitement.
|
 |
Antonio Tovarrek eta Manuel Agudek egindako hiztegi etimologikoa. Orain arte egindako hiztegi osatuena, batez ere iturri asko erabili dituelako. Zoritxarrez ez zuten amaitzeko betarik izan eta Atik O letra arte dago.
Hiztegiaren izenak argi uzten du gai honetan eduki behar den jarrera: Materiales para un Diccionario Etimológico de la Lengua Vasca. Hau da, materiala jaso, eztabaidan jarri… dogmatismorik eta orojakilearen jarrera hartu gabe.
Hiztegia PDF formatuan dago eta guztira 1.395 orrialde ditu. Komenigarria da norberaren ordenagailura osorik deskargatzea (“Deskargatu PDF fitxategi hau” lekuan klikatuz) eta gero handik kontsultak egitea.
Euskal Hiztegi Etimologikorako Materialak
Euskonews: Manuel Agud. Elkarrizketan hiztegiari buruz hauxe dio:
¿En qué consiste este Diccionario?
Alguno puede preguntarse cómo puede haber un Diccionario Etimológico Vasco si no se sabe nada sobre el origen de la misma lengua, pero nosotros pretendíamos agrupar en un Corpus todos los temas que tratasen de lingüística histórica vasca. La idea era hacer un Corpus donde se recogiese todo lo que habían opinado los más variados autores sobre etimología de la lengua vasca y sus relaciones con otras lenguas.
Para eso empezamos a acumular vocablos, teorías e hipótesis para redactarlos después. La intención era tener agrupado lo escrito hasta el momento sobre las palabras vascas. Comenzamos a publicar el diccionario en 1988, y hasta ahora se han editado siete tomos, concretamente hasta la O, por lo tanto, todavía queda trabajo para realizar y para éllo se va a convocar una beca. Existe una cuantía de fichas enorme, una parte en Vitoria, otra en Koldo Mitxelena y por último en mi mesa de trabajo en el Koldo Mitxelena. Esto está esperando a que alguien continúe con la investigación.
Antonio Tovar Manuel Agud
(Irudia: Cervantes) (Irudia: Euskonews)
Michel Morvan Parisen jaio zen baina euskera sakonki aztertu du. Hainbat artikuluez gain, honako liburuak argitaratu ditu: Les origines linguistiques du basque, Les noms de montagnes du Pays basque, Noms de lieux du Pays basque et de Gascogne eta hemengo hiztegi hau: Dictionnaire étymologique basque, euskaraz dagoen bakarrenetakoa.
Morvan, Euskal Filologian gaur egun nagusi den jarreraren kontra, ez du uste euskera hizkuntza isolatua denik, hitz asko hizkuntza eurosiarrekin konpartitzen dituelako.
Josu Naberanek AEKn eta Kalegana Itzulpen eta Ikerketa Taldean lan egin izan du.
Hiru liburu argitaratu ditu:
- Sugearen Iraultza, euskal mitoari buruzkoa, gaur eguneko eredu alternatibo bat eraikitzen laguntzeko.
- Antzinako Euskaldunen Egutegia, ilargi egutegia zelakoa zen azalduz, baita konstelazioen kontuak, egun izenen eta zenbakien esanahia eta halako kontuak bilduz.
- Hitzen Koba. Hemen euskararen jatorriari buruz bere proposamenak jasota daude. Euskararen Hiztegi Etimologikoa liburuan bertan emandako CD batetik jasota dago:
Antonio Arnaiz Villenak eta Jorge Alonso Garciak egindako hiztegi honetan hiru hizkuntza hauek elkartu dituzte.
Izatez ez da hiztegi etimologikoa baina Arnaizek eta Alonsok orain arte egindako ikerketatik ondorioztatu duten iberiera eta euskeraren arteko harremana ikusi daiteke hiztegi honetan.
Atzo hiztegia aurkeztu eta gaur ostegun (uztailaren 4an) goizean jardunaldi bat prestatu dute
Euskaltzaindiak EHHE-200 Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa osatu du. Hau da, euskarazko hainbat berbaren biografia. «Etimologia eta hiztegi etimologikoak hizkuntzaren barne historia aplikatua dira; hots, fonologian, morfologian, dialektologian, lexikologian, sintaxi diakronikoan eta abarretan oinarritu eta hitzen inguruan antolatutako hizkuntzaren historiaren ikerketa eta azalpena», azaldu du Joseba Lakarra euskaltzainak. Berak gidatu du hiztegia atontzeaz arduratu den ikertzaile taldea: Julen Manterola, Iñaki Segurola, Gabriel Fraile eta Koro Segurola. 2009an Urkiolan (Abadiño, Bizkaia) egindako biltzarrean onartu zuen proiektuari ekitea akademiak, eta 2010 hasieran ekin zioten lanari. Atzo aurkeztu zuten emaitza, Bilbon.
«Badakigu euskararen etimologia oso eztabaidatua izan dela; ia gutariko bakoitza etimologista bat da, edo hala uste dugu. Baina orain, argitalpen honi esker, oinarriak maila akademikoan jarri dira, eta hala bedi aurrerantzean ere», ohartarazi du Andres Urrutia euskaltzainburuak. Esan du metodologia bat zehaztuta geratu dela, «bidezidor baino gehiago, bide zabal bat irekita» dela; eta aurrerantzean osatzen jarraituko dutela, nahiz eta jakin inoiz ez direla osotasunera iritsiko. Oraingoz, papereko bertsioan dago hiztegia; Elkarren dendetan dago salgai. Epe ertainera, papereko bertsioa osatzea eta digitalizatzea dute asmoa. Euskaltzaindiarentzat eta euskararentzat «garrantzitsua» da argitalpen berria, etimologiaren alorra oraindik gutxi landu baita akademikoki. Garrantzi horren adierazle, atzoko aurkezpenean Euskal Herriko erakunde publiko nagusienetako batzuen ordezkariak izan zituzten lagun. Urrutiak esan du aurrerago Baionan beste aurkezpen bat egiteko asmoa dutela.
Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa (EHHE-200) aurkeztu du gaur Euskaltzaindiak. 200 hitz-familia eta ia 2.600 sarrera eta azpisarrera eratu dira, 100 inguru ondare zaharreko oinarriekin, eta beste horrenbeste mailegatuekin. Momentuz, paperean editatu da; aurrerago izango da euskarri digitalean.
2009ko Barne jardunaldietan hartu zuen Euskaltzaindiak hiztegi hori abiatzeko erabakia. Horretan aritu da 2010eko hasieratik Julen Manterolak eta Iñaki Segurolak osatu lantaldea, Joseba Lakarraren zuzendaritzapean; azken bizpahiru urteotan Gabriel Fraile eta Koro Segurolaren laguntza ere izan dute.
Urrats sendoetarako lanabesa
EHHE-200 euskararen historia aztergai duten ikertzaileentzat idatzia da, batez ere; gainerako filologo eta hizkuntzalariek nahiz hizkuntza-zaletasuna duten askok aurki lezakete, halere, bere intereseko ezagutzarik alor horretan.
Joseba Lakarra lantaldearen koordinatzaileak azaldu duenez EHHE-200ek hitzen ikerketan inplikaturiko alorretan urrats sendoak emateko lanabesa izatea du helburu. «Asmo zabalago horren barnean, hurrengo urteotan zabaldu eta gainditu nahi genukeen EHHE-200 hau zati txiki baina garrantzitsua iruditzen zaigu».
Jardunaldi batean aurkeztuko dute
Bihar, hizkuntzalari eta adituen aurrean aurkeztuko dute EHHE-200. Horretarako, goiz bateko jardunaldia antolatu du Euskaltzaindiak Bilboko egoitzan. Mintegi honetan parte hartuko dute Jose Antonio Pascualek (RAE); Reina Bastardasek (Universitat de Barcelona); Joakin Gorrotxategik (euskaltzain urgazlea, UPV/EHU); Joseba Lakarrak (euskaltzain osoa, EHHE-200 egitasmoko koordinatzailea); Iñaki Segurolak eta Julen Manterolak (EHHE-200 egitasmoa).
Argazkian Iruña-Veleiako triskantzaren bi arduradun, Joseba Lakarra (hondeamakinaren suntsiketarako bidea prestatu duena) eta Bingen Zupiria (Eliseo Gil eta Oskar Eskribanori 600.000 euroko isuna jarri nahi diena) eta Eliseo eta Oskar, euskera historikorako inoiz izan dugun altxorri handienaren bi egile -Lurmeneko gainerako lankideekin batera- erabat babes gabe utzi dituztenak: Euskaltzaindiako Andres Urrutia eta euskera zaintzeko ardura duten politikariak)
Fontes Linguae Vasconum aldizkarian Lakarraren zenbait etimologia ikusteko aukera dago:
Fontes Linguae Vascomun 113: JosebaLakarra (artikulu osoa)
