Osagaiak: etxe+berri + haran+tz (ibarra ala frutua) (zalantzazkoa)
Esanahia: etxeberri + landare mota baten ugaritasuna ala harana
a) Bilakaera:
- Etxe+berri
- Etxa+berri
- Etxaerri
- Etxarri
b) Bilakaera:
- Arana (fruta) + tz, edo
- Arana (ibarra) + zalantza
Azalpena: Bilakera honetatik, Mitxelenak eta Orpustanek diotenaren arabera, Nafarroan dauden Etxarri eta Etxerri guztiak sortu ahal izan ziren. Bokalen arteko –b galtzea oso zaharra da eta toponimo askotan dugu, baita Etxarren (Etxabarren) edo Sorakoitz (Sorabakoitz).
Aranatz ordea zaila da azaltzea. Lehenengo osagaiak arana edo araina -a organikoa eraman lezake. Osagai bera dugu Arantza toponimoan (lehen Aranaz deitua). Okarainzurieta toponimo biek okarain okaran hitzaren aldagai bat izan daitekeela pentsarazten digu eta, horrela, arain (eta araina) haran frutaren aldagai bat izan zitekeen.
Bestetik arain (allende erdaraz) ere ez dugu baztertu behar.
Bigarren osagaia ugaritasun atzizkia izan zitekeen –tz(e) edo –tz(a). Horrela izatekotan lehenengo osagaia landare baten izena litzateke. Dena dela, arain elementua haran hitzaren aldaera dela ere ez dugu baztertu behar. Rafael Casatorrek Arbizu ondoko Araña eta Arañain edo Arañaz toponimoak aipatzen ditu. Dokumentu ez oso zaharretan (1604) Etxarriri lotutako agirietan ere agertzen da: Valle de Arañaz.
Egilea: Mikel Belasko
