Osagaiak: gi (aurrizkia)+iza (erroa) +-ki (atzizkia)
Esanahia: giza izakia
Bilakaera:
- gi +iza+ki
- giza+ ki
- gizaki
Azalpena: GI- gizatasuna adierazteko aurrizkia da eta ondoren IZA izenaren erroa dugu, izatasun orokorra esan nahi duena eta Itzaren une berezia dena. Ondoren -KI partekidetasun atzizkiarekin osatzen da hitz hau.
Izenkideak: giza, izakia
Egilea: Felix Zubiaga
Bideo honetan Xeberen hitz honen proposamen etimologikoa dago.
Osagaiak: g-i-z-a-k-i
Azalpena:
i: bultzada
z: bultzadari energia, informazioa ematen diona. Horrela, IZ erro garrantzitsua da euskeraz, argia, ura… adierazi nahi duelako
a: edukiontzia. Horrela, IZA: bultzada, informazioa duena eta edukinontzi batean bilduta dagoena. Hortik IZAN etorriko litzateke
k: mugimeenduaren fonema: kinect, mugimendua.
i: berez mugitzen dena: KI berez mugitzen dena da. Horrela, IZAKI, berez zerbait dena eta mugitzen (edo garatzen) dena da: animalia, landarea…
g: biratzen duena zentzu figuratiboan: gero eta bira gehiago gero eta hobeto egiten dena. Hau da: GIZAKI: izaki garatua da, garapen maila handiagoa lortu duen izakia
Egilea: Xebe Diez (Jose Alfonso Hernandok azalduta)
Osagaiak: jende + armatua
Esanahia: armak daramatzatenak
Bilakaera:
- jende + armatua
- jendarma
- jendarme
- gendarme
Azalpena: Hipotesi hutsa da, etimologi asko bezala, baina fransesez erabiltzen den “gendarme” berbak euskal jatorrikoa izateko osagai guztiak ditu
Egilea: Koldo
Osagaiak: gurdi + bil
Esanahia: gurdiaren gauza biribila
Aldaerak: kurpil, burpil, burbil, burtpil
Bilakaera:
gurdi + bil
gurdibil
gurdbil
gurtbil
gurpil
Azalpena: Gurdi-k oraindik mantentzen du bere esangura “orga, karro”, eta bil-ek garai batean “gauza biribila orokorrean” adierazten zuen. Oro har, gurpil-ek “gurdiaren gauza edo objektu biribila”-ren esangura dauka. Etimologia hau gaur egun zeharo finkatua eta ezaguna da.
Irudia: Timeline
