Aukeratutako atala ◊ Idazkunak ◊

Esanahia: jainko baten izena (Hathor Miskar) edo pertsona izena (Mescar, var. Miscar / Miskar)

Azalpena: M. S. Gsell adituaren testu batean hauxe irakur daiteke: M. Pastorrek hiru idazkun neopuniko aztertu ditu, erromatarren garaikoak, Maktar izeneko tenplu batean. Testu neopuniko hauetan, garrantzitsuena ate baten goialdeko idazkuna da. Hathor Miskar jainkoari eskainia zegoen, erdi egiptoarra zen jainkoari, erromatarrek seguruenik Neptunorekin identifikatuta.

Baina ez ba soilik mundu mailan aditu gutxi batzuek baino ezagutzen duten jainko izen bat. Kartagoko jainko honen izena pertsona izena ere bada: Mescar, var. Miscar / Miskar. Antroponimo hau jatorri punikoa dauka, Javier Teixedor, Karel Jongeling eta Edward Lipiński adituek dioten bezala, arlo oso espezializatuetatik kanpo erabat ezezaguna.

Egilea: Hector Iglesias. Proposamen honekin bat: Martin Elexpuru

Esanahia: piztu dugu eta ez dugu aski (nahikoa)

Azalpena: izioki bizkaieraz ixitu, ixetu hitzen aldagaia liteke eta guec ajutu eç dugu aski ez dugula adieraziko luke.

Egilea: Ezezaguna

Gogoan izan erakusketa abuztuaren 25era ikusgai egongo dela Soriako Santa Cruz de Yanguas herrian,  11:00etatik 14:00etara.

Eduardo Alfaro Peña arkeologoak antolatu du, bizitza osoan Soriako mota guztietako idazkun zaharrak biltzen egon ondoren.

Eskualdean aurkitutako 44 estelaren argazkiak eta transkripzioak ikus daitezke, eta horietako 12 fisikoki. Gehienak erromatar garaikoak dira I-II. mendeetakoak

Topatutako 44 horietan 12 hilarrietan euskerazko testuak daude: Sesenco, Velar, Thar (Ar—thar), Onso/Onse, Haurce, Belsco… Mendi berean baina Errioxako aldean euskerazko izenekin beste hilarri batzuk ere agertu dira: Lesuridantar, Oandissen, Arancis, Agirsenus

Eduardo Aznar Martinez antropologo eta ikerleak laguntza eman dio Alfarori euskerazko testuen interpretazioan.

Sorian garrantzia eman diote ekimen honi eta herri-erakundeek eta hedabideek honen berri zabaltzen ari dira.

Euskeraren historiarako altxor handia da eta ikerle askok Akitaniakoek duten garrantzi maila berekoak direla uste dute eta euskera historikoa ikertzeko oso interesgarriak.

Hilarri hauek orain hilabete gutxi Eduardo Aznarrek “El euskera en la Rioja” liburuan jasotako euskeraren presentzia Soriaraino nolabait heldu zela irudikatzen dute.

Eduardo Alfarok Nafarroatik etorritako abeltzainen hilarriak izan daitezkeela esaten du, beste hipotesi gisa.

Hilarri adierazgarriena Sesenco da. El Heraldo de Soria egunkarian honela jaso dute horren berri:

“Tenemos un patrimonio excepcional, y dentro de este algunas piezas que están dando un nuevo giro a los estudios sobre el origen del euskera. La estela de Antestius Sesenco, datada entre los siglos I y II, y hallada en Villar del Río, es en este sentido el gran atractivo que de hecho ya está suscitando reserva de visitas desde el Pais Vasco (…) De alguna manera esto certifica que en Tierras Altas existía una nomenclatura indígena vascona o “vascoaquitana…”.

Ekimen hau Idoubeda Oros-ek antolatu du, Sorian dauden mota guztietako idazkunak jaso, aztertu eta hedatzen ari dena orain dela 20 urte baino gehiago. Eduardo Alfarok bultzatutako ekimen horren bidez material piloa bildu da: Idoubeda oros.

Erakusketa udal erakusketa aretoan da eta antolatzaileak honako hauek dira: Santa Cruz de Yanguaseko Udala, Santa Cruz de Yanguaseko Lagunen Elkartea eta Proyecto Idoubeda Oros.

Gaztelerazko aldean bi ikerle hauek euren proposamenak luzatu dituzte: Bentian, Barskunes, Benkota

Monedas baskonas

Ama-Atan Alicia Satueren artikulu bat agertu da, esanez, pieza batzuen antzinatasunaz zalantzak daudenean ere piezak erakusgai jartzen direla.

Aliciak aipatzen dituen Portugaleko idazkun horiek Europako zaharrenak izan litezke, feniziarrenak baino lehenagokoak.

Alemaniako Hagenbach-en aurkitutako zilarrezko plakak aurkikuntza oso berezia izan da. Pentsatzen denez, zin egiteko erabiltzen ziren plaka hauek barbaroek Akitanian hartuko zituzten eta gaur egun Alemania den eremura eramango zituzten eta ondoren galduko zituzten gaur egun arte irauteko aukera izanik.

Plaka horietan pertsonen izenak agertzen dira eta Gorrochateguiren arabera izen batzuk akitanieraz omen daude, hau da, euskal izenak izan daitezke. Hemen izen horietako batzuk ikus daitezke:

Ikusten denez, izenetako bat Obbelex da, ia Obelix bezala. Ez dago zalantzarik, plaka hauek Iruña-Veleian agertu izan badlira Descartesekin egin zituzten txiste zital asko egingo zituzten gure datazioen aurkako “ikerleak”. Honi buruzko informazioa: Obelix?

Gorrochateguiren txostena: Placas de Hagenbach

Hagenbach-en topatutako plakak

Luis Silgoren artikulu honetan aboaren gainean (morteroa) egindako idazkun elebidunari buruz, latinez eta iberieraz, egindako gogoeta bildu du. Hasieran hizkuntza bakoitzaren testua bestearen itzulpean zela pentsatu bazen ere, agertzen diren izenak ikusita bi testu desberdinak izan behar direla dio.

Artikulua

Aragoiko Azaila herriko iberiar hilobia

Italian azken hamarkadetan faltsutzat hartutako gerriko baten urrezko belarria, “Fibula prenestina” benetakoa dela adierazi dute.

Belarri hau 1887an Wolfgang Helbig arkeologo alemaniarrak publikoki aurkeztu zuen eta geroztik Italiako Historiaurreko Museoan gorde izan da. Antza, kristo aurreko VII. mendekoa da.

Benetakoa dela esateko, ikerketa sakonak egin dituzte Daniela Ferro Italiako Material Nanoegituratutako Institutukoko ikerlariak eta Zientzia Aplikatuetako Edilberto Formiglik.

Benetakoa dela ondorioztatu ahal izateko, mikroskopio elektronikoak eta X izpidun mikrosondak erabili dituzte, hilabete batzuetan luzatu den ikerketa baten ondoren.

Enbidia sentitzen dugu Italian, ondarea babesteko ez dutelako arazorik izan Fibulan teknika guztiak aplikatzeko.

Noizko Arabako Iruñako ostraketan arketometriako analikak datazioak egiteko?

Ostraka euskalduna

El Pais