Iruntzunen egin den Biltzarrean hitz egin duen hizlarietako bat Luis Agirre da. Luis Imanol Agirreren semea da eta bere aitak egindako hiru lanen berri emango digu: munduko idazkerak, euskeraren munduko beste hizkuntzetan dituen loturak eta hiztegi etimologikoaren hasiera.

Ket hizkuntzaren eta euskeraren arteko lotura

Ponentzian ikurri daitekeenez, Imanolek Siberian hizkuntza isolatutzat duten bat sakon aztertu zuen: ket hizkuntza. Eta erabat harrituta geratu zen, euskerarekin antza handia zuen. Ondoren gehiago ikertu zuen eta ondorio berdinetara heldu zen: euskera paleolito garaiko hizkuntza baten ondorengoa omen da, protohizkuntza bat:

De este análisis resultó que numerosos elementos ocultos en la compleja estructura de estas dos lenguas son formal y semánticamente los mismos, y otro tanto ocurrió con el léxico kético. Medio millar aproximadamente de palabras y elementos del ket estaban emparentados con los correspondientes vascos.

Es de advertir que el número de vocablos kéticos analizados es muy reducido por falta de un diccionario de esta lengua, y que de haber dispuesto el autor de material léxico más abundante, el número de voces emparentadas habría aumentado proporcionalmente.  El resto de las lenguas paleoasiáticas del Yenisei, que antes se hablaron en extensas zonas de Siberia, quedaba automáticamente incorporado a esta familia euskéricoyeniseiana.

Era, pues, de suponer que las características comunes al euskera y al ket hubieran dejado vestigios en el inmenso territorio que las separa, y así las siguientes etapas de nuestras investigaciones fueron el estudio comparado de la estructura morfológica y del léxico del euskera con las demás lenguas paleoasiáticas, con las altaicas, con las siníticas o sino-tibetanas, las dravidias, las urolianas, las caucásicas, las camito-semíticas, las indoeuropeas y otras genéticamente aisladas”.

Laburpena: Imanol Agirreren bizitzaz eta Euskeraren loturak beste hizkuntzekin liburuaz

1913an Bilbon jaio zen Imanol Agirrek hizkuntza asko zekizkien: errusiera, alemaniera, frantsesa, txinera edo arabiera eta bizitza osoa eman zuen hizkuntzalaritza sakon eta sistematikoki aztertzen. Euskera, bere ama hizkuntza izan behar zena ikasi zuen azken hizkuntza izan zen eta bere bizitzaren azken bi hamarkadetan ahalegin guztiak eskaini zizkion.

1961ean La escritura en el mundo liburua argitaratu zuen, seguruenik garai horretan munduan idazkerak nola sortu, bilakatu eta zabaldu ziren aztertzen zuen lan sakonena (500 idazkera mota jaso zituen) eta 1981ean gazteleraz zegoen baina izenburu elebiduna zuen lana: Euskeraren lokarriak ludi guztiko izkuntzakaz. Liburu horretan euskerak bizirik edo desagertuta dauden ehunka hizkuntzekin dituen lotura morfologiko eta fonetikoak azaleratu zituen. Bere ustean euskera aurrehizkuntza bat zen, eta bere jatorria paleolito garaikoa izan zitekeen.

1983an bihotzeko bategatik hil zen eta zoritxarrez, egiten ari zen euskeraren eta mundu osoko hizkuntzen hiztegi etimologikoa ezin izan zuen amaitu nahiz eta 3 bolumen jadanik prest zituen.

Ponentzia

08-Luis_Agirre_Colon

Liburua

Luis Agirrek, Imanolen semeak, bere aitak egindako liburua Irurtzunerako berragitaratu zuen eta gaur egun online eta paperean eroskeko aukera dago Visionnet.net-en bidez

Imanol Agirre